Ἅγιοι Ἄνάργυροι
1 Νοεμβρίου

     Ὑπάρχουν τρεῖς συζυγίες ἰατρῶν ἁγίων μέ τά αὐτά ὀνόματα «Κοσμᾶς» καί «Δαμιανός» καί τήν αὐτήν προσηγορίαν «Ἀνάργυροι». οἱ Ρωμαῖοι (1 Ἰουλ.), οἱ Ἀσιάτες (1 Νομβρ.) καί οἱ Ἄραβες (17 Ὀκτ.). Ἀνάργυροι ἀποκλήθηκαν ὅλοι, γιατί ποτέ, κατά τήν ἄσκηση τῶν ἰατρικῶν τους καθηκόντων, δέν ζήτησαν χρήματα, καί, ἀκόμα, γιατί καί αὐτά τά προσφερόμενα σέ αὐτούς χρήματα, ἀπό τούς θεραπευόμενους ἀσθενεῖς τους, οἱ ἴδιοι οἱ Ἅγιοι ζητοῦσαν νά τά προσφέρουν στούς φτωχούς καί σέ ὅσους, γενικότερα, τά εἶχαν ἀνάγκη. Ἀπό τίς τρεῖς αὐτές συζυγίες τό μοναστήρι τοῦ Σωτῆρος, στό ἐν λόγω ναΰδριό του, τιμᾶ τούς ἁγίους Ἀναργύρους Κοσμᾶ καί Δαμιανό, τούς ἐξ Ἀσίας.

Οἱ ἐν λόγω ἅγιοι Ἀνάργυροι γεννήθηκαν στή Λυκία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό ἔτος 287 μ.Χ. Ἦταν ἀδέλφια, γιατροί στό ἐπάγγελμα, μεγάλης εὐφυΐας καί ἐπιμέλειας, γι’ αὐτό καί ἐκτός τῆς ἰατρικῆς σπούδασαν καί ἄλλες ἐπιστήμες. Οἱ γονεῖς τους ἦταν ἄριστο πρότυπο χριστιανῶν συζύγων. Ἡ εὐσεβής καί ἐνάρετη μητέρα τους, ἡ ἁγία Θεοδότη, ὅταν ἔμεινε χήρα, ἀφιέρωσε κάθε προσπάθειά της στή χριστιανική ἀνατροφή τῶν δύο παιδιῶν της, πού τά γαλούχησε μέ τά νάματα τῆς Ὀρθοδοξίας καί τούς δίδαξε τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό καί, συνήθως, παρεισφρύει στίς εἰκόνες τους ἐμφανιζόμενη ἀνάμεσά τους ὡς τρίτη μορφή, πού τούς κάνει, ἔτσι, νά ξεχωρίζουν ἀπό τίς δυάδες τῶν λοιπῶν Ἀναργύρων.

Καί αὐτοί, ὅπως καί οἱ λοιποί ἅγιοι Ἀνάργυροι ἰατροί, δίδονταν ὁλοκληρωτικά στούς πάσχοντες, εἴτε κατά τό σῶμα εἴτε κατά τήν ψυχή. Γινόντουσαν ὁλόκληροι γιά τούς ἀσθενεῖς τους μιά φλόγα ἀγάπης, πού ζέσταινε τούς πονεμένους καί ἔκαιγε τίς παγίδες τοῦ σατανά καί τῆς εἰδωλολατρίας στούς παραστρατημένους.

Πέραν τῶν ἀνθρώπων, οἱ ἅγιοι Κοσμᾶς καί Δαμιανός ἐνέργησαν θαύματα καί θεραπεῖες καί σέ ζῶα. Κάθε μέρα πολλοί ἄνθρωποι θεραπεύονταν καί γινόντουσαν καλά. Μεταξύ τῶν θεραπευθέντων ἀπό διάφορες σοβαρές ἀσθένειες ἀναφέρεται καί μιά γυναίκα, ἡ Παλλαδία, πού ἦταν γιά πολλά χρόνια ἀσθενής καί κατάκοιτη. Σέ ὅλους, ἀνεξαιρέτως, οἱ Ἅγιοι προσέφεραν δωρεάν τή θεραπεία καί σέ αὐτούς πού ἤθελαν νά τούς εὐχαριστήσουν ἀντί ἄλλου τούς ἀπεύθυναν τόν γνωστό εὐχαριστιακό λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «Ἡ εὐλογία καί ἡ δόξα καί ἡ σοφία καί ἡ εὐχαριστία καί ἡ τιμή καί ἡ δύναμις καί ἡ ἰσχύς τῷ Θεῷ ἡμῶν εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων»144.

Ἀφοῦ γιά ἀρκετά χρόνια ἐξάσκησαν τήν ἰατρική μέ αὐτόν τόν τρόπο, ἐντελῶς ἀφιλοκερδῶς καί σάν διακονία φιλανθρωπίας πρός τόν πλησίον, τελικά κοιμήθηκαν ἐν εἰρήνῃ, πρῶτα ὁ ἅγιος Δαμιανός, ὁ νεότερος ἀδελφός, καί σέ λίγες ἡμέρες ἀκολούθησε καί ὁ ἅγιος Κοσμᾶς (303). Τάφηκαν στή Φερεμάν, περιοχή τῆς Ἀσίας.